معماری بروتالیسم که در دهه‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۰ میلادی به اوج خود رسید، به عنوان یک واکنش به شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی پس از جنگ جهانی دوم ظهور کرد. این سبک، با تأکید بر استفاده از مواد خام و ناتمام مانند بتن نمایان و فلزات بیپوشش، فرم‌های هندسی ساده و حجیم و پلان‌های باز و انعطاف‌پذیر، به دنبال ایجاد فرم‌های صادقانه و صریح در معماری بود.
ویژگی‌های کلیدی معماری بروتالیسم
- استفاده از بتن خام: بتن نمایان به عنوان ماده اصلی در بسیاری از ساختمان‌های بروتالیستی استفاده شده است.
- فرم‌های ساده و حجیم: فرم‌های هندسی ساده و حجیم که حس استحکام و قدرت را القا می‌کنند.
- سازه‌های نمایان: اجزای سازه‌ای مانند ستون‌ها و تیرها به صورت نمایان و بدون پوشش‌های تزیینی استفاده می‌شوند.
- پلان‌های باز: فضاهای داخلی با پلان‌های باز و انعطاف‌پذیر طراحی می‌شوند.
- تمرکز بر عملکرد: تأکید بر عملکرد و کارآیی فضاها به جای تزیینات غیرضروری.
نقدهای وارد بر معماری بروتالیسم
- خشونت بصری و سردی: بسیاری از مردم این سبک را به دلیل ظاهر خشن و غیردوستانهاش نمیپسندند.
- نگهداری دشوار: بتن خام به نگهداری و تعمیرات مکرر نیاز دارد و هزینه‌های بالایی به همراه دارد.
- محیط‌های غیرانسانی: فضاهای شهری بروتالیستی به دلیل سردی و خشونت بصری، مناسب تعاملات انسانی نیستند.
- ردپای کربنی بالا: تولید بتن دارای اثرات زیست‌محیطی منفی است.
ترویج و گسترش بروتالیسم
- لوکوربوزیه: به عنوان یکی از پیشگامان این سبک با پروژههایی مانند یونیت هبیتاسیون در مارسی.
- آلیسون و پیتر اسمیتسون: معماران بریتانیایی که بروتالیسم را به طور رسمی معرفی و ترویج کردند.
- رینر بانهام: نظریهپردازی که با نوشته‌های خود به تعریف و ترویج معماری بروتالیسم کمک زیادی کرد.
شهرهای برجسته در معماری بروتالیسم
- لندن: به عنوان یکی از بروتالیست‌ترین شهرهای جهان، با ساختمان‌های برجستهای مانند باربیکن سنتر، تئاتر ملی و ترویلین تاور.
نتیجهگیری نهایی
بروتالیسم به عنوان یک سبک معماری که به دنبال صداقت، عملکرد و استحکام در طراحی بود، تأثیر زیادی بر معماری قرن بیستم گذاشت. با این حال، انتقادات زیبایی‌شناختی، اجتماعی، عملکردی و زیست‌محیطی باعث کاهش محبوبیت این سبک و جایگزینی آن با سبک‌های دیگر شد. با وجود این، بروتالیسم همچنان به عنوان یک فصل مهم در تاریخ معماری مورد توجه و مطالعه قرار می‌گیرد و بسیاری از ساختمان‌های برجسته آن به عنوان میراث فرهنگی حفظ می‌شوند.
معماری بروتالیسم یک سبک معماری است که در دهه‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۰ میلادی رشد پیدا کرد و به ویژه در پروژه‌های دولتی و اجتماعی مانند ساختمان‌های دولتی، دانشگاه‌ها و مجتمع‌های مسکونی به کار گرفته شد. بروتالیسم از کلمه فرانسوی “béton brut” به معنی “بتن خام” گرفته شده و به استفاده از بتن نمایان و ناتمام اشاره دارد.
پیشنهاد می‌کنیم در این مقاله از مجلۀ آموزشی گروه معماری رسام، برترین ارائه‌دهنده خدمات معماری در ایران، همراه‌مان باشید و با صفر تا 100 معماری بروتالیسم آشنا گردید.
اصلی‌ترین ویژگی‌های معماری بروتالیسم
معماری بروتالیسم با مجموعه‌ای از ویژگی‌های منحصر به فرد و برجسته شناخته می‌شود. این ویژگی‌ها شامل جنبه‌های مختلف طراحی، ساخت و استفاده از مواد هستند. در ادامۀ این بلاگ رسام، به بررسی کامل و دقیق این ویژگی‌ها می‌پردازیم:
استفاده از مواد خام و ناتمام در معماری بروتالیسم
در معماری بروتالیسم، منظور از “مواد خام و ناتمام” استفاده از موادی است که به صورت طبیعی و بدون پوشش‌ها و تزئینات اضافی به کار می‌روند. این رویکرد به موادی که در ساخت و ساز استفاده می‌شوند، ظاهری صادقانه و بی‌پرده می‌دهد. به طور دقیق‌تر:
- بتن خام (béton brut): بتن به عنوان یکی از اصلی‌ترین مصالح بروتالیسم، به صورت نمایان و بدون پوشش استفاده می‌شود. سطوح بتنی بدون هیچ گونه روکش یا رنگ به نمایش گذاشته می‌شوند و اغلب بافت طبیعی بتن (مثل رد قالب‌بندی‌ها) دیده می‌شود.
- فلز و شیشه: فلزاتی مانند فولاد و آلومینیوم نیز بدون پوشش‌های اضافی به کار می‌روند. همچنین، استفاده از شیشه‌های بزرگ و پنجره‌های وسیع از ویژگی‌های این سبک است.
- آجر و سنگ طبیعی: در برخی از بناهای بروتالیستی، آجر یا سنگ به صورت نمایان استفاده می‌شود، بدون اینکه با رنگ یا گچ پوشانده شود.
این روش استفاده از مواد، در تضاد با سبک‌های معماری پیشین است که تمایل داشتند سطوح صاف، رنگ‌آمیزی شده و تزیینی ایجاد کنند. بروتالیسم با این رویکرد به مواد، به دنبال ایجاد صراحت، صداقت و وضوح در طراحی بود و این ویژگی‌ها را از طریق مواد خام و ناتمام به نمایش می‌گذاشت.
شکل‌های هندسی ساده و حجیم در معماری بروتالیسم
ساختمان‌ها معمولاً دارای حجم‌های بزرگ، توده‌ای و زاویه‌دار هستند که حس استحکام و قدرت را القا می‌کنند. علاوه بر این، طراحی بروتالیستی بر اساس خطوط مستقیم و زوایای تند است که به ساختمان‌ها شکلی مدرن و صنعتی می‌بخشد.
پلان‌های باز و انعطاف‌پذیر در معماری بروتالیسم
طراحی داخلی ساختمان‌ها اغلب شامل فضاهای باز و بزرگ است که انعطاف‌پذیری زیادی در استفاده از فضا فراهم می‌کند. علاوه بر این، کاربری چندگانه نیز از ویژگی‌های معماری بروتالیسم است. پلان‌های باز به کاربران امکان می‌دهد تا فضا را برای کاربردهای مختلف تنظیم کنند.
سازه‌های نمایان در معماری بروتالیسم
اجزای سازه‌ای ساختمان‌ها، مانند ستون‌ها و تیرها، به وضوح قابل مشاهده هستند و اغلب به عنوان عناصر زیبایی‌شناسی استفاده می‌شوند. نمایش ساختار ساختمان نیز به عنوان عنصر زیبایی‌شناختی، یکی از اهداف اصلی بروتالیسم است.
تمرکز بر عملکرد و کارآیی در معماری بروتالیسم
این سبک بر عملکرد و کارآیی فضاها تأکید دارد و کمتر به جزئیات تزئینی می‌پردازد. هر عنصر طراحی شده است تا کارایی خاصی داشته باشد. نکتۀ دیگر این است که طراحی بروتالیستی به دنبال ساده‌سازی فرم‌ها و عملکردها است.
زیبایی‌شناسی صریح و صادقانه در معماری بروتالیسم
استفاده از مواد به صورت طبیعی و بدون تزیینات اضافی، نوعی صداقت و شفافیت در طراحی ایجاد می‌کند. برجسته‌سازی فرآیند ساخت نیز همانطور که در بالا هم اشاره شد، از دیگر ویژگی‌های معماری بروتالیسم است که فرآیند ساخت و ساز به وضوح در ظاهر ساختمان‌ها منعکس می‌شود.
طراحی اجتماعی و جمعی در معماری بروتالیسم
بروتالیسم به طور گسترده‌ای در پروژه‌های عمومی مانند دانشگاه‌ها، مجتمع‌های مسکونی و ساختمان‌های دولتی به کار رفته است.
همچنین طراحی فضاهایی که برای تجمع و تعامل اجتماعی مناسب باشند نیز، یکی از اهداف این سبک است.
رواج سبک معماری بروتالیسم
سبک معماری بروتالیسم به طور مشخص در دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ میلادی رواج پیدا کرد و توسط چند معمار برجسته و نظریه‌پرداز معماری توسعه یافت. این سبک به عنوان واکنشی به معماری مدرن اولیه و به دنبال ایجاد فرم‌های جدید و صادقانه‌تر در معماری به وجود آمد. در ادامه به معرفی افراد کلیدی و چگونگی رواج این سبک می‌پردازیم:
لوکوربوزیه (Le Corbusier)مبدع اولیه معماری بروتالیسم
لوکوربوزیه، معمار مشهور سوئیسی-فرانسوی، یکی از اولین کسانی بود که ایده‌های مرتبط با بروتالیسم را مطرح کرد. او از بتن خام به عنوان یک ماده اصلی در ساختمان‌های خود استفاده کرد و اصول طراحی صریح و ساده را پیشنهاد داد.
ساختمان‌هایی مانند “یونیت هبیتاسیون” (Unité d’Habitation) در مارسی، فرانسه که در سال ۱۹۵۲ تکمیل شد، از نمونه‌های اولیه بروتالیسم به شمار می‌آیند. این ساختمان با استفاده از بتن خام و فرم‌های حجیم و ساده، پایه‌گذار اصول بروتالیسم بود.
آلیسون و پیتر اسمیتسون (Alison and Peter Smithson)پیشگامان معماری بروتالیسم
آلیسون و پیتر اسمیتسون، معماران بریتانیایی، از جمله نخستین معمارانی بودند که به طور رسمی سبک بروتالیسم را تعریف و ترویج کردند. آن‌ها این سبک را در دهه ۱۹۵۰ به عنوان پاسخی به نیازهای اجتماعی و اقتصادی پس از جنگ جهانی دوم مطرح کردند.
از جمله پروژه‌های برجسته آن‌ها می‌توان به مدرسه هانزلوگ (Hunstanton School) در نوریچ، انگلستان اشاره کرد که در سال ۱۹۵۴ تکمیل شد. این پروژه با استفاده از بتن خام و طراحی ساده و عملکردی، نمونه‌ای از معماری بروتالیستی بود.
رینر بانهام (Reyner Banham)نظریه‌پرداز معماری بروتالیسم
رینر بانهام، منتقد و نظریه‌پرداز معماری بریتانیایی، با نوشته‌های خود به ترویج و تعریف بروتالیسم کمک زیادی کرد. کتاب او به نام “معماری بروتالیسم جدید: اخلاق یا زیبایی‌شناسی؟” در سال ۱۹۶۶ منتشر شد و به یکی از منابع اصلی برای درک این سبک تبدیل شد.
بانهام در کتاب خود به تحلیل و بررسی جنبه‌های مختلف بروتالیسم پرداخت و این سبک را به عنوان یک واکنش اخلاقی و اجتماعی به شرایط پس از جنگ جهانی دوم معرفی کرد.
رواج جهانی بروتالیسم در اروپا و آمریکا
پس از ترویج معماری بروتالیسم در بریتانیا، این سبک به سرعت در سایر کشورهای اروپایی و آمریکا نیز رواج یافت. در کشورهای مختلف، معماران با الهام از اصول بروتالیسم، ساختمان‌هایی با استفاده از بتن خام و فرم‌های ساده و حجیم ساختند.
علاوه بر این، بسیاری از ساختمان‌های دولتی، دانشگاه‌ها، مجتمع‌های مسکونی و مراکز فرهنگی در این دوره به سبک بروتالیسم ساخته و اغلب به عنوان نمادی از پیشرفت و بازسازی پس از جنگ شناخته می‌شدند.
مشهورترین نمونه‌های معماری بروتالیسم
در ادامۀ مقاله می‌خواهیم شما را با سه نمونه از مشهورترین آثار معماری بروتالیسم آشنا کنیم و به بررسی و ارزیابی هر یک از آثار بپردازیم. همچنان همراه ما بمانید.
ساختمان باربیکن در لندن
ساختمان باربیکن (Barbican Estate) یکی از برجسته‌ترین و شناخته‌شده‌ترین نمونه‌های معماری بروتالیسم در جهان است. این مجموعه عظیم مسکونی، فرهنگی و تجاری در شهر لندن قرار دارد و به دلیل طراحی منحصربه‌فرد، استفاده گسترده از بتن خام و فرم‌های هندسی ساده و حجیم، به عنوان یک شاهکار معماری بروتالیسم شناخته می‌شود.
تاریخچه و طراحی ساختمان باربیکن
- معماران: این مجموعه توسط شرکت معماری چمبرلین(Chamberlin)، پاول(Powell) و بون(Bon) طراحی شده است.
- سال‌های ساخت: ساخت باربیکن از سال ۱۹۶۵ آغاز و در سال ۱۹۷۶ به پایان رسید.
- هدف: این پروژه به عنوان بخشی از برنامه بازسازی پس از جنگ جهانی دوم لندن طراحی شد و هدف آن ایجاد فضایی مسکونی، فرهنگی و تجاری در قلب شهر بود.
ویژگی‌های معماری ساختمان باربیکن
- بتن نمایان: ساختمان‌های باربیکن به طور گسترده‌ای از بتن نمایان استفاده می‌کنند. بتن خام بافت‌های خاص خود را دارد و به عنوان عنصر زیبایی‌شناسی در طراحی به کار رفته است.
- فرم‌های هندسی: ساختمان‌ها دارای فرم‌های هندسی ساده و حجیم هستند که به ایجاد حس استحکام و قدرت کمک می‌کنند.
- استفاده از آب و فضای سبز: در طراحی باربیکن از فضاهای سبز و آب‌نماهای متعدد استفاده شده است که به تعادل میان عناصر طبیعی و مصنوعی کمک می‌کند.
- پلان‌های باز: فضاهای داخلی ساختمان‌ها با پلان‌های باز و انعطاف‌پذیر طراحی شده‌اند که امکان تغییرات و تنظیمات مختلف را فراهم می‌کنند.
بخش‌های مختلف مجموعه باربیکن
- برج‌های مسکونی: سه برج مسکونی برجسته به نام‌های کرامول تاور (Cromwell Tower)، شکسپیر تاور (Shakespeare Tower) و لاودرهیل تاور (Lauderdale Tower) در مجموعه باربیکن قرار دارند.
- مرکز هنر باربیکن: یکی از بزرگ‌ترین مراکز هنرهای نمایشی در اروپا که شامل سالن‌های کنسرت، تئاتر، سینما، گالری هنری و کتابخانه است.
- فضاهای مسکونی: علاوه بر برج‌های مسکونی، مجموعه باربیکن دارای آپارتمان‌های متعدد دیگری است که در بلوک‌های کم‌ارتفاع‌تر قرار دارند.
- فضاهای عمومی و تجاری: مجموعه باربیکن دارای فضاهای عمومی و تجاری متعددی است که شامل فروشگاه‌ها، رستوران‌ها و کافه‌ها می‌شود.
ساختمان خانۀ دولتی بوسلتی در پاریس با معماری بروتالیسم
خانه دولتی بوسلتی، که بیشتر با نام Maison de la Radio شناخته می‌شود، یک ساختمان برجسته در پاریس است که به سبک معماری بروتالیسم طراحی شده است. این ساختمان به عنوان مرکز اصلی رادیو فرانسه (Radio France) عمل می‌کند و یکی از نمونه‌های مهم معماری بروتالیسم در فرانسه به شمار می‌آید.
تاریخچه و طراحی ساختمان خانۀ دولتی بوسلتی
- معمار: این ساختمان توسط معمار فرانسوی هنری برنارد (Henry Bernard) طراحی شده است.
- سال‌های ساخت: ساخت Maison de la Radio در سال ۱۹۵۲ آغاز و در سال ۱۹۶۳ به پایان رسید.
- هدف: این پروژه با هدف ایجاد مرکزی جامع برای فعالیت‌های رادیویی و رسانه‌ای فرانسه طراحی شد.
ویژگی‌های معماری ساختمان بوسلتی
- استفاده از بتن خام: مانند بسیاری از ساختمان‌های بروتالیستی، Maison de la Radio نیز از بتن خام به عنوان ماده اصلی ساخت استفاده می‌کند. بتن نمایان به ساختمان ظاهری صنعتی و محکم می‌بخشد.
- فرم دایره‌ای: یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد این ساختمان، فرم دایره‌ای آن است که باعث می‌شود به راحتی قابل تشخیص باشد. ساختمان به شکل یک حلقه عظیم طراحی شده است که نمادی از جامعه رادیویی و ارتباطات است.
- فضاهای داخلی بزرگ: فضاهای داخلی ساختمان با پلان‌های باز و انعطاف‌پذیر طراحی شده‌اند تا عملکردهای مختلف رسانه‌ای و فرهنگی را پشتیبانی کنند.
- ساختار نمایان: اجزای سازه‌ای مانند تیرها و ستون‌ها به صورت نمایان طراحی شده‌اند و بخشی از زیبایی‌شناسی کلی ساختمان را تشکیل می‌دهند.
بخش‌های مختلف خانه دولتی بوسلتی
- استودیوهای رادیویی: این ساختمان دارای چندین استودیوی بزرگ و کوچک است که برای پخش برنامه‌های رادیویی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- سالن‌های کنسرت و اجرای زنده: Maison de la Radio دارای سالن‌های کنسرت متعددی است که میزبان اجراهای موسیقی و برنامه‌های زنده هستند.
- دفاتر اداری: بخش‌های اداری و دفاتر کارکنان رادیو فرانسه نیز در این ساختمان قرار دارند.
- فضاهای عمومی: فضاهای عمومی و نمایشگاهی برای بازدیدکنندگان و مخاطبان در نظر گرفته شده است.
ساختمان هنر و معماری دانشگاه ییل (Rudolph Hall)
ساختمان هنر و معماری دانشگاه ییل، که به نام رودولف هال (Rudolph Hall) نیز شناخته می‌شود، یکی از معروف‌ترین نمونه‌های معماری بروتالیسم در ایالات متحده است. این ساختمان توسط معمار مشهور پل رودولف طراحی شده است.
تاریخچه و طراحی ساختمان هنر و معماری دانشگاه ییل
- معمار: پل رودولف (Paul Rudolph)
- سال‌های ساخت: ۱۹۵۸ تا ۱۹۶۳
- هدف: تأمین فضایی برای دانشکده هنر و معماری دانشگاه ییل
ویژگی‌های معماری ساختمان هنر و معماری ییل
- استفاده از بتن نمایان: مانند سایر نمونه‌های مشهور معماری بروتالیسم، بتن خام به عنوان ماده اصلی ساخت در این ساختمان به کار رفته است.
- فرم‌های هندسی پیچیده: ساختمان دارای فرم‌های پیچیده و پویا با برآمدگی‌ها و فرورفتگی‌های متعدد است.
- فضاهای داخلی چندسطحی: طراحی داخلی شامل پلکان‌های متعدد و فضاهای چندسطحی است که حس پویایی و حرکت را القا می‌کند.
- سازه‌های نمایان: اجزای سازه به وضوح قابل مشاهده هستند و بخشی از طراحی زیبایی‌شناسی را تشکیل می‌دهند.
بخش‌های مختلف ساختمان هنر و معماری ییل
- استودیوهای طراحی: شامل استودیوهای بزرگ و کوچک برای دانشجویان هنر و معماری.
- فضاهای نمایشگاهی: نمایش آثار هنری و پروژه‌های دانشجویی.
- کلاس‌های درس و دفاتر: دفاتر اساتید و کلاس‌های درس.
- کتابخانه: کتابخانه‌ای با مجموعه‌ای غنی از منابع تخصصی هنر و معماری.
پایان و سقوط دورۀ معماری بروتالیسم
پایان دوره معماری بروتالیسم و یا به اصطلاح “سقوط” این سبک، نتیجه مجموعه‌ای از عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و انتقادات معماری بود. در زیر، این عوامل را به تفصیل توضیح داده‌ایم:
انتقادات زیبایی‌شناختی به معماری بروتالیسم
بسیاری از مردم و منتقدان، ساختمان‌های بروتالیستی را به دلیل ظاهر خشن، سرد و غیردوستانه‌ای که داشتند، نپسندیدند. آن‌ها معتقد بودند که این سبک باعث ایجاد محیط‌های غم‌انگیز و ناخوشایند می‌شود.
همچنین بروتالیسم به دلیل تکرار زیاد فرم‌های هندسی ساده و استفاده گسترده از بتن، متهم به یکنواختی و بی‌روحی شد.
مشکلات عملکردی و نگهداری در معماری بروتالیسم
بتن خام به نگهداری و تعمیرات مکرر نیاز دارد؛ زیرا به مرور زمان دچار ترک و خرابی می‌شود. این امر هزینه‌های بالایی برای نگهداری ساختمان‌ها ایجاد می‌کند.
در ضمن این نکته نیز حائز اهمیت است که بتن به عنوان ماده‌ای غیر قابل تجدید و با ردپای کربنی بالا، از نظر زیست‌محیطی ناپایدار محسوب می‌شود.
تأثیر تغییرات اجتماعی و فرهنگی بر معماری بروتالیسم
دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ شاهد تحولات اجتماعی و فرهنگی عمده‌ای بودند. مردم به دنبال محیط‌های شهری زیباتر و دوستانه‌تر بودند و از معماری‌هایی که حس انسانی‌تری القا کنند استقبال بیشتری کردند.
با ظهور سبک‌های جدیدتر و ترکیب آن‌ها با اصول زیبایی‌شناختی مدرن، تمایل به استفاده از بروتالیسم کاهش یافت.
انتقادات سیاسی و ایدئولوژیک به معماری بروتالیسم
بسیاری از ساختمان‌های بروتالیستی با پروژه‌های دولتی و عمومی مرتبط بودند و نمادی از قدرت و کنترل دولت‌ها تلقی می‌شدند. با تغییرات سیاسی و کاهش اعتماد عمومی به دولت‌ها، این سبک نیز با انتقادات مواجه شد.
بروتالیسم به عنوان نمادی از معماری اقتدارگرا و سخت‌گیر شناخته شد و این امر به کاهش محبوبیت آن کمک کرد.
تأثیر تغییرات اقتصادی بر معماری بروتالیسم
بحران‌های اقتصادی دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ باعث کاهش بودجه‌های عمومی شد. این امر منجر به کاهش آن دسته از ساخت و ساز پروژه‌های بزرگ عمومی شد که بروتالیسم معمولاً در آن‌ها به کار می‌رفت.
هزینه‌های بالای ساخت و نگهداری ساختمان‌های بروتالیستی باعث شد که توسعه‌دهندگان و دولت‌ها به دنبال گزینه‌های مقرون به صرفه‌تر باشند.
ظهور پست‌مدرنیسم و پایان معماری بروتالیسم
ظهور جنبش پست‌مدرنیسم در معماری که به دنبال ایجاد تنوع و بازگشت به عناصر تاریخی و تزیینی بود، به طور مؤثری جایگزین بروتالیسم شد. پست‌مدرنیسم با ترکیب عناصر قدیمی و جدید و توجه بیشتر به زمینه‌های فرهنگی و محلی، پاسخگوی نیازهای جدید جامعه شد.
بازگشت به تزیینات
بر خلاف بروتالیسم که از تزیینات صرف نظر می‌کرد، پست‌مدرنیسم به بازگشت تزیینات و استفاده از رنگ‌ها و مواد متنوع پرداخت.
پایان دوره بروتالیسم نتیجه ترکیب پیچیده‌ای از انتقادات زیبایی‌شناختی، مشکلات عملکردی و نگهداری، تغییرات اجتماعی و فرهنگی، انتقادات سیاسی و ایدئولوژیک، تغییرات اقتصادی و ظهور سبک‌های جدید معماری بود. با وجود این که بسیاری از ساختمان‌های بروتالیستی هنوز هم مورد استفاده قرار می‌گیرند و به عنوان آثار برجسته معماری شناخته می‌شوند، این سبک به طور کلی جای خود را به سبک‌های متنوع‌تر و پذیراتر داده است.
سبک بروتالیسم در معماری داخلی
معماری داخلی بروتالیسم نیز مانند معماری خارجی آن، دارای ویژگی‌های خاص و متمایزی است که آن را از سایر سبک‌های معماری داخلی متمایز می‌کند. در ادامه، به بررسی ویژگی‌ها و اصول کلیدی این سبک در معماری داخلی می‌پردازیم:
- بتن نمایان: دیوارها، کف‌ها و حتی سقف‌ها اغلب از بتن نمایان ساخته می‌شوند. این بتن‌ها به صورت خام و بدون پوشش‌های تزیینی به نمایش گذاشته می‌شوند.
- فلزات نمایان: استفاده از فلزات مانند فولاد و آلومینیوم به صورت نمایان و بدون پوشش رنگی یا تزئینی، از دیگر ویژگی‌های این سبک است.
- چوب خام: چوب‌های بدون پرداخت و ناتمام نیز در این سبک مورد استفاده قرار می‌گیرند تا گرمای خاصی به فضا ببخشند.
- خطوط مستقیم و اشکال زاویه‌دار: مبلمان و عناصر داخلی اغلب دارای خطوط مستقیم و اشکال زاویه‌دار هستند که به ایجاد یک ظاهر صنعتی و مدرن کمک می‌کنند.
- فرم‌های توده‌ای: قطعات بزرگ و حجیم مبلمان مانند مبل‌ها و میزها، که اغلب از مواد سنگین ساخته شده‌اند، در این سبک بسیار معمول هستند.
- فضاهای باز و چندمنظوره: فضاهای داخلی بروتالیستی اغلب باز و چندمنظوره طراحی می‌شوند تا انعطاف‌پذیری بیشتری در استفاده از فضا فراهم کنند.
- کمترین تقسیم‌بندی: استفاده از کمترین تعداد دیوارها و تقسیم‌بندی‌ها برای ایجاد حس گستردگی و پیوستگی فضاها.
- تیرها و ستون‌های نمایان: تیرها و ستون‌های سازه‌ای به صورت نمایان و بدون پوشش در فضای داخلی به کار می‌روند.
- سازه‌های فلزی: استفاده از سازه‌های فلزی نمایان مانند نردبان‌ها، پله‌ها و قاب‌ها.
- پالت رنگی محدود: استفاده از رنگ‌های طبیعی و خاکی مانند خاکستری، قهوه‌ای، سفید و سیاه که با مواد طبیعی مانند بتن و چوب هماهنگی دارند.
- تمرکز بر رنگ‌های خام: رنگ‌ها به گونه‌ای انتخاب می‌شوند که با مواد خام و ناتمام هماهنگی داشته باشند.
- نورپردازی مستقیم: استفاده از نورهای مستقیم و صنعتی مانند چراغ‌های فلزی بزرگ و آویزها.
- نورپردازی با کنتراست بالا: ایجاد کنتراست بین نور و سایه برای برجسته کردن بافت‌ها و فرم‌های مختلف در فضا.
- جزئیات مینیمالیستی: جزئیات تزیینی به حداقل رسیده و بیشتر بر روی عملکرد و کارآیی تمرکز شده است.
- عدم تزیینات اضافی: تزیینات اضافی و غیرضروری در این سبک جایگاهی ندارند.
- مبلمان فلزی و چوبی: مبلمان ساخته شده از فلزات سنگین و چوب‌های ناتمام که با سبک صنعتی و بروتالیستی هماهنگ هستند.
- قطعات دست‌ساز: استفاده از قطعات دست‌ساز و منحصر به فرد که به فضا شخصیت و هویت خاصی می‌بخشند.
نمونه‌های برجسته و الهام‌بخش در معماری داخلی بروتالیسم
- آپارتمان‌های مدرن: آپارتمان‌هایی که از بتن خام برای دیوارها و سقف‌ها استفاده کرده و با مبلمان صنعتی ترکیب شده‌اند.
- رستوران‌ها و کافه‌ها: فضاهایی با استفاده از مواد خام و ناتمام که حس صمیمیت و اصالت را به مشتریان القا می‌کنند.
- دفاتر کار: دفاتری با پلان‌های باز، استفاده از تیرها و ستون‌های نمایان و مبلمان صنعتی که محیطی مدرن و خلاقانه ایجاد می‌کنند.
معماری داخلی بروتالیسم با تأکید بر استفاده از مواد طبیعی و ناتمام، فرم‌های ساده و هندسی و پلان‌های باز و ایجاد محیطی صریح، صادقانه و صنعتی، حس قدرت و استحکام را القا می‌کند. این سبک برای افرادی که به دنبال فضایی مدرن، کارآمد و بی‌پیرایه هستند، بسیار جذاب و الهام‌بخش است.
نقدهایی نسبت به معماری بروتالیسم
معماری بروتالیسم از زمان ظهور خود تا کنون با نقدهای متعددی مواجه بوده است. این نقدها از جنبه‌های مختلفی چون زیبایی‌شناسی، عملکرد، اجتماعی و زیست‌محیطی مطرح شده‌اند. در ادامه به بررسی برخی از مهم‌ترین نقدهای وارد بر معماری بروتالیسم می‌پردازیم که البته بالاتر در ارتباط با سقوط بروتالیسم هم برخی از آن را بیان کردیم.
خشونت بصری اولین نقد وارد بر معماری بروتالیسم
یکی از اصلی‌ترین نقدها به معماری بروتالیسم، خشونت بصری و سردی ظاهری آن است. بسیاری از مردم این سبک را به دلیل استفاده از بتن خام و فرم‌های خشن، زشت و غیردوستانه می‌دانند.
همین طور استفاده گسترده از بتن و فرم‌های ساده و تکراری، باعث شده تا بسیاری از ساختمان‌های بروتالیستی به نظر یکنواخت و بی‌روح بیایند.
نگهداری دشوار و مشکلات عایق‌بندی در معماری بروتالیسم
بتن خام به مرور زمان دچار تَرَک و خرابی می‌شود و نیاز به نگهداری و تعمیرات مکرر دارد. این امر هزینه‌های بالایی به همراه دارد و نگهداری از این ساختمان‌ها را مشکل می‌کند.
ساختمان‌های بروتالیستی اغلب در عایق‌بندی حرارتی و صوتی مشکل دارند، که این امر منجر به کاهش راحتی ساکنان و افزایش هزینه‌های انرژی می‌شود.
قدرت و کنترل در معماری بروتالیسم
بسیاری از منتقدان معتقدند که معماری بروتالیسم فضاهای شهری غم‌انگیز و غیردوستانه ایجاد می‌کند که برای تعاملات انسانی مناسب نیستند.
از سوی دیگر بروتالیسم به دلیل استفاده گسترده در پروژه‌های دولتی و عمومی، اغلب به عنوان نمادی از قدرت و کنترل دولتی شناخته می‌شود. این ارتباط باعث کاهش محبوبیت این سبک در میان عموم مردم شده است.
ردپای کربنی در معماری بروتالیسم
تولید بتن دارای ردپای کربنی بالایی است و به دلیل نیاز به انرژی زیاد در فرآیند تولید، اثرات زیست‌محیطی منفی به همراه دارد.
همچنین بتن ماده‌ای غیرقابل تجدید است و استفاده گسترده از آن به مشکلات زیست‌محیطی بیشتری منجر می‌شود.
دوام محدود و آسیب‌های ساختاری در معماری بروتالیسم
به رغم استحکام بتن، ساختمان‌های بروتالیستی به مرور زمان و تحت تأثیر عوامل جوی و محیطی دچار خرابی می‌شوند.
ترک‌خوردگی‌های بتن نیز به مرور زمان می‌تواند به آسیب‌های ساختاری جدی منجر گردد که به تعمیرات گسترده‌ای نیاز دارد.
هزینه‌های بالای ساخت در معماری بروتالیسم
استفاده گسترده از بتن و مواد سنگین در ساخت و ساز، هزینه‌های بالایی به همراه دارد. علاوه بر این، به دلیل نقدهای زیبایی‌شناختی و اجتماعی، ارزش املاک با سبک بروتالیسم در برخی مناطق کاهش یافته است.
عدم توجه به بوم‌شناسی و زمینه‌محوری در معماری بروتالیسم
بروتالیسم به خاطر فرم‌های جهانی و غیرمحلی خود، اغلب با زمینه فرهنگی و بومی مناطق مختلف هماهنگ نیست.
این سبک به طور کلی در تضاد با سنت‌ها و اصول معماری محلی قرار دارد و اغلب به عنوان یک معماری غیرملی و غریبه شناخته می‌شود.
این نقدها به مرور زمان باعث کاهش محبوبیت بروتالیسم و جایگزینی آن با سبک‌های دیگر معماری شده‌اند. با این حال، بروتالیسم همچنان در برخی محافل معماری و هنری مورد توجه و بررسی قرار می‌گیرد و بسیاری از ساختمان‌های بروتالیستی، به عنوان آثار مهم معماری، حفظ و مرمت می‌شوند.
بروتالیست‌ترین معماری متعلق به کدام شهر است
چندین شهر در سراسر جهان به دلیل تعداد زیاد و کیفیت بالای ساختمان‌های بروتالیستی شناخته می‌شوند، اما یکی از برجسته‌ترین شهرها در این زمینه لندن است. دلایلی که لندن را به عنوان یکی از بروتالیست‌ترین شهرهای جهان معرفی می‌کند عبارتند از:
تعداد زیاد ساختمان‌های بروتالیستی:
لندن دارای تعداد زیادی از ساختمان‌های بروتالیستی است که در دوره پس از جنگ جهانی دوم ساخته شده‌اند. این شهر به ویژه در دهه‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۰ شاهد ساخت و ساز گسترده به این سبک بود.
نمونه‌های برجسته معماری به سبک بروتالیسم در لندن
- باربیکن سنتر (Barbican Centre): این مجموعه بزرگ فرهنگی و مسکونی یکی از مشهورترین نمونه‌های معماری بروتالیسم در لندن و جهان است. طراحی آن شامل آپارتمان‌ها، سالن‌های تئاتر، کتابخانه و فضاهای عمومی است.
- تئاتر ملی:(National Theatre) یکی از برجسته‌ترین ساختمان‌های بروتالیستی در لندن که توسط دنز لاسدن طراحی شده است.
- کتابخانه بریتانیا 🙁British Library) بخشی از این کتابخانه به سبک بروتالیسم ساخته شده و از بتن نمایان و فرم‌های ساده استفاده می‌کند.
- ترویلین تاور :(Trellick Tower) یک برج مسکونی که توسط ارنو گلدفینگر طراحی و به یکی از نمادهای بروتالیسم در لندن تبدیل شده است.
- الکساندرا رود استیت :(Alexandra Road Estate) مجموعه‌ای مسکونی که به دلیل طراحی منحصربه‌فرد و استفاده از بتن نمایان، یکی از نمونه‌های مهم بروتالیسم محسوب می‌شود.
حمایت‌های دولتی و اجتماعی در لندن
پس از جنگ جهانی دوم، نیاز به بازسازی سریع و ایجاد مسکن برای جمعیت رو به افزایش لندن، دولت و معماران را به سمت معماری بروتالیسم سوق داد. این سبک به دلیل هزینه‌های نسبتاً پایین و سرعت بالای ساخت و ساز مورد توجه قرار گرفت.
موزه‌ها و نمایشگاه‌ها بروتالیستی در لندن
لندن همچنین دارای موزه‌ها و نمایشگاه‌هایی است که به بررسی و نمایش تاریخ و تأثیرات بروتالیسم می‌پردازند، مانند مؤسسه معماری لندن (RIBA) که به مستندسازی و نمایش آثار بروتالیستی می‌پردازد.
کلام آخر
در این مقاله از مجلۀ آموزشی رسام خواستیم تا شما را با یکی دیگر از سبک‌های معماری؛ یعنی معماری بروتالیسم آشنا کنیم. در مقالات پیشین دربارۀ معماری باروک، معماری گوتیک و معماری باغ ایرانی صحبت کردیم و این بار هم سعی کردیم تا اطلاعات جالب و مفیدی در خصوص بروتالیست در اختیارتان قرار دهیم و شما را با ویژگی‌ها، بنیانگذاران، نقدها و در نهایت سقوط معماری بروتالیسم آشنا کنیم.
از اینکه تا انتهای این محتوا با ما همراه بودید، صمیمانه سپاسگزاریم. جهت مشاوره با کارشناسان رسام، با ما تماس بگیرید:
09124391499
09125913173